Techniki temperowa i plakatowa

 

W technikach temperowej i plakatowej oraz w gwaszu używa się farb kryjących i szybkoschnących. Plama nałożona na wyschniętą farbę dokładnie ją zakrywa, dzięki czemu łatwo można wprowadzać zmiany w pracy. Farby temperowe, plakatowe i gwasze rozcieńcza się małą ilością wody w trakcie mieszania. Nadają się one do malowania na papierze, płótnie oraz desce.

Tempera jest znana od czasów starożytnych. W przypadku tej techniki podłoże malarskie stanowiła ściana pokryta zaprawą gipsową lub malowano na papirusie. Z czasem zaczęto używać specjalnie przygotowanych desek albo tworzono na ścianach pokrytych zaprawą na bazie kredy. Zagruntowana powierzchnia jest podłożem, na którym wykonuje się dzieło. Farby temperowe, nawet obecnie, uzyskuje się, mieszając pigment (barwnik) ze spoiwem — najczęściej żółtkiem jajka. Plama barwna wykonana temperą jest płaska i kryjąca.

Aby uzyskać łagodne przejścia światłocieniowe i efekt przestrzenności kształtów, artyści często stosują metodę laserunku. Malarz Duccio di Buoninsegna [czyt. dućcio di błonisenia] bardzo plastycznie przedstawia postacie uczestniczące w tytułowej scenie z Nowego Testamentu. 

Widać to dokładniej na powiększonym fragmencie obrazu. 

Pod koniec średniowiecza artyści starali się przedstawiać rzeczywistość realistycznie. Rysy malowanych przez nich twarzy czy fałdy szat, dzięki zastosowaniu laserunku, nabierały trójwymiarowości, stawały się bardziej naturalne i prawdziwe.

Laserunek polega na nakładaniu przezroczystych, rozrzedzonych wodą lub inną substancją warstw farby w taki sposób, że jedna prześwituje spod drugiej. Jednocześnie kolory płynnie łączą się ze sobą, tworząc łagodne przejścia tonalne. W malarstwie laserunki wykonuje się farbami temperowymi, olejnymi i akrylowymi.

Gwasz (fr. la gouache [czyt. guasz] — 'błotko'] to, podobnie jak akwarela, technika wodna. Farby nazywane gwaszami lub plakatówkami określane są jako kryjące, tzn. gęste i nieprzezroczyste, ponieważ podczas ich produkcji do barwników dodaje się kredy lub bieli. Po wyschnięciu gwasze matowieją, barwy stają się bardziej przygaszone, blade i stonowane.

Narzędzia stosowane w technikach temperowej i plakatowej

 

W jakiej technice malowano w starożytności?

Starożytni Egipcjanie, Grecy i Rzymianie znali technikę malarską zwaną enkaustyką. W tej metodzie pigmenty były rozrabiane z woskiem pszczelim. Farby nakładano na gorąco szpachelkami lub pędzlami, najczęściej na drewniane tablice lub na płótno pokryte gipsem. Dzieła wykonane w tej technice miały trwałe barwy i dużą odporność na warunki pogodowe, dlatego malowano w ten sposób portrety - wizerunki twarzy - mocowane do mumii oraz rzeźby stojące na wolnym powietrzu.

Portrety mumiowe z Fajum, I-III wiek n.e.

 

Enkaustyka to technika malowania farbą składającą się z barwnika zmieszanego z woskiem pszczelim. Dodatkową trudnością w jej stosowaniu jest konieczność malowania gorącą farbą, tak aby wosk pozostawał w stanie ciekłym. Dzięki temu kolor jest trwały i nie płowieje. Słynnym przykładem malarstwa enkaustycznego są portrety z egipskiej oazy Fajum. W tej technice malowano też pierwsze chrześcijańskie ikony. Najstarsza na świecie zachowana ikona Jezusa to Chrystus Pantokrator. Dzieło jest przechowywane w klasztorze św. Katarzyny na górze Synaj. Ikona ta pochodzi z Konstantynopola. Dzięki zastosowaniu techniki enkaustycznej cechuje ją bogactwo kolorów i odcieni.

Techniki malarskie - technika akwarelowa

 Technika malarska to sposób wykonania dzieła malarskiego. Nazwa danej techniki zwykle pochodzi od rodzaju zastosowanej farby. Wyróżnia się między innymi farby: akwarelowe, temperowe, plakatowe, olejne i akrylowe oraz gwasze i pastele. 

Do technik malarskich zaliczamy również technikę fresku, polegającą na tworzeniu malowideł ściennych na mokrym tynku. 

Pokrewne malarstwu są też mozaiki dzieła układane z małych kawałków kamieni, szkła i ceramiki, zdobiące ściany i podłogi. 

Podstawowymi składnikami farb są barwne proszki – pigmenty. Substancje te miesza się ze spoiwami, którymi mogą być na przykład klej lub olej. Od właściwości spoiwa zależy rodzaj i gęstość farby.

 

W dawnych wiekach pigmenty pozyskiwano między innymi ze skał i minerałów. Niektóre z nich, na przykład niebieski otrzymywany ze skały zwanej lapis-lazuli, były bardzo drogie.

 

Współcześnie pigmenty są otrzymywane zarówno z surowców naturalnych, jak i chemicznie.

 

Współcześnie pigmenty i farby otrzymuje się w wyniku procesów chemicznych w fabrykach. Wytwarzane są w wielkich ilościach i w tysiącach odcieni nieznanych przez dawnych malarzy. Masowa produkcja sprawiła, że farby są dziś tanie i dostępne dla każdego.

 

Innym źródłem pigmentów są rośliny. Przykładowo, ceniony od starożytności barwnik indygo dawniej był otrzymywany z indygowca -rośliny pochodzącej z Afryki.

 

Technika akwarelowa polega na nakładaniu na podłoże kolejnych warstw rozwodnionych farb. 

Farby akwarelowe w postaci barwnych krążków

Najpierw są nanoszone plamy jaśniejsze, a potem — ciemniejsze, na wcześniej wyschnięte warstwy. Powstają dzięki temu prześwitujące, kolorowe plamy i płaszczyzny, które mogą być zarówno wyraziste, jak i delikatne. Można również nanieść plamy na mokre warstwy, aby otrzymać efekt rozmycia krawędzi — należy jednak przedtem odgraniczyć miejsca, które mają pozostać białe lub jaskrawe. 

Farbami akwarelowymi najczęściej wykonuje się prace na białym, dość grubym papierze.

 Jeśli na początku zwilżymy podłoże, uzyskamy plamy o miękkich, rozpływających się krawędziach. Przed malowaniem można wykonać delikatny szkic ołówkiem.

Narzędzia i podłoża w technice akwarelowej.

Gąbka służąca do uzyskiwania plam o zróżnicowanej powierzchni i jej ślad

Obrazy malowane w technice akwarelowej

Stanisław Masłowski - Maki